Dünya Kadınlar Günü 8 Mart’ta kutlanıyor

Kadınların ve kız çocuklarının elde ettiği hak ve kazanımlarının kutlandığı gün, kadınların adalet ve eşitlik için verdikleri mücadeleyi ön plana çıkarıyor. Bu sene Kahramanmaraş’ta meydana gelen yıkıcı depremlerden dolayı Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) Türkiye Ofisi depremin kadınlar ve kız çocukları üzerindeki etkilerine dikkat çekerken kadınların ve kız çocuklarının ihtiyaçlarını gözeten bir afet yönetimi ve müdahalesi için çalışmalarını sürdürüyor.

Bir yandan Dünya Kadınlar Gününü kutlarken bir yandan da hem dünyada hem de Türkiye’de kadınların siyasi ve ekonomik katılımı tam anlamıyla sağlanmış değil. Kadınlara yönelik şiddet ve ayrımcılık devam ederken kadınların insan haklarını ihlal eden kalıp yargılar eşitsizlikleri yeniden üretiyor. Bu eşitsizlikler afet dönemlerinde derinleşme riski taşırken, kadınlar ve kız çocuklarının farklılaşan ihtiyaç ve önceliklerine erişimi zorlaşıyor.

Kahramanmaraş’ta yaşanan deprem felaketinin kadınlar ve kız çocukları üzerindeki etkisine yönelik olarak Birleşmiş Milletler tarafından yapılan ihtiyaç analizleri ve bölgede çalışan kadın sivil toplum kuruluşlarından edinilen bilgiler, kadınlar ve kız çocuklarının temel hizmetlere erişimde zorluklarla karşılaştıklarını gösteriyor. Buna göre kadınlar güvenli barınma ortamı, hijyen ve temizlik malzemelerine, sağlık ve korunma gibi hizmetlere erişime ihtiyaç duyuyorlar. Acil ihtiyaç ve hizmetlere erişim hamile ve emziren anneler, bekar kadınlar, engelli ve yaşlı kadınlar, kırsal kesimde ve erişimi zor olan yerlerde yaşayan kadınlar gibi özel gereksinimi ya da dezavantajı olanlar için daha zor oluyor.

Tıpkı Haiti Depremi, Ebola ve COVID-19 salgınlarında görüldüğü gibi kadınlara yönelik şiddet riski afet ve krizlerden sonra artıyor. Depremin gerçekleştiği 11 ilin toplam 14 milyon nüfusunun yarısı kadınlardan oluşuyor. 2014 senesinde yapılan Türkiye’de Kadına Yönelik Aile içi Şiddet Araştırmasına göre bu illerde kadına yönelik şiddet vaka bildirimleri depremden önce bile diğer illere oranla daha az. Bölgedeki çocuk erken yaşta ve zorla evlilik oranları ise diğer bölgere oranla daha yüksek. 11 ildeki 3.5 milyon ailenin %8’i, kadının geçimini sağladığı ve en az bir çocuğun yaşadığı hanelerden meydana geliyor. Bu sebeple depremden etkilenen kadın ve kız çocuklarının haklarının ve güvenliklerinin gözetilmesi için gerekli hizmetlerin sağlanması, bilgilendirmenin yapılması ve desteğe erişimlerinin kolaylaştırılması gerekiyor.

UN Women deprem bölgesindeki kadınların, kız çocuklarının ve onların ailelerinin ihtiyaçlarını karşılamak için kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, diğer Birleşmiş Milletler ajansları ve sahadaki diğer ortaklarla birlikte çalışıyor. Kadınların ve kız çocuklarının afet koşullarıyla başa çıkmalarına yardımcı olan temel malzemelerin yanı sıra kadına yönelik şiddet acil destek hatları ve haklarına ilişkin önemli bilgiler UN Women tarafından paylaşılıyor.

İnsani müdahale programları ve hizmetlerinin kadınların, kız çocuklarının ve özel ihtiyaçları olan kişilerin uzun vadede iyileşmelerine odaklanması gerekiyor. Bu kapsamda UN Women, kadınların acil ve yaşamsal ihtiyaçlarını karşılarken bir taraftan da uzun vadeli ihtiyaçlarına yönelik olarak kapsayıcı çalışmalar yürütüyor. Farklılaşan ihtiyaçları gözeten ve eşitlikçi bir afet yönetimi için kadınların bakış açılarının süreçlere entegre edilmesi, planlama ve uygulamanın her seviyesinde kadınların rol almasının sağlanması önemli. UN Women kadınların süreçlere eşit katılımı için ve orta-uzun vadede depremden etkilenen bölgedeki kadınların istihdama katılımı ve kadın kuruluşlarının güçlenmesi için çalışıyor.

Toplumsal cinsiyet eşitliği 17 Sürdürülebilir Kalkınma Amacının her birinin ön koşulu. Kadınların afet yönetimine eşit katılımı, afet planlarının ve yapılan desteklerin kadın ve kız çocuklarının farklılaşan ihtiyaç ve önceliklerini gözetmesi toplumsal cinsiyet eşitliğine giden yolda önemli bir yere sahip. UN Women paydaşlarıyla birlikte her koşulda kadınların ve kız çocuklarının eşit hak, fırsat ve hizmetlere erişiminin sağlanması için çalışıyor.