Ruh sağlığı, çocukluk ve ergenlikten yetişkinliğe kadar bireyin yaşamının her aşamasında önemlidir.
Bireyin düşünce yapısı, hisleri ve davranış biçimleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olan ruh sağlığı, aynı zamanda duygusal, psikolojik ve sosyal faktörleri içermektedir. Ayrıca stresle nasıl başa çıkacağımızı, başkalarıyla nasıl ilişki kuracağımızı ve seçim yapabileceğimizi belirlemeye yardımcı olur. Dünya Sağlık Örgütü ise ruh sağlığını “Bireyin kendi yeteneklerini gerçekleştirdiği, yaşamın normal stresleriyle başa çıkabileceği, verimli çalışabileceği ve kendi topluluğuna katkıda bulunabileceği bir refah durumu.” olarak tanımlar (Dünya Sağlık Örgütü 2022a). Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu (WFMH) tarafından 10 Ekim tarihi Dünya Ruh Sağlığı Günü olarak belirlenmiştir. Her yıl dünya çapında düzenlenen bugünde toplumsal farkındalık arttırılmaya çalışılır.
Bu yıl WFMH, 2024 Dünya Ruh Sağlığı Günü için "İş Yerinde Ruh Sağlığını Öncelik Haline Getirmek" temasını belirlemiştir. Ruh sağlığı alanında sağlığın teşviki ve geliştirilmesi günümüzün çalışma dünyasında vazgeçilmez hale gelmiştir. Addley ve ark. (2014)’nın belirttiğine göre; ruh sağlığı sorunları insanların hem yaşam kalitesini hem de çalışma kapasitesini etkilemekte, çalışan bireylerin işe devamlılığını, üretkenliğini azaltıp yüksek sağlık maliyetlerine yol açmaktadır. Sürekli değişim ve artan iş baskısı ile karakterize edilen bir dünyada çalışanların ruh sağlığını öncelik haline getirmek önemlidir.
Ruh sağlığı sorunları, yaratıcılığı ve esnekliği artıran davranışsal becerilere erişimi daha da zorlaştırdığı için iş performansını azaltabilir. Yapılan bir çalışmada iş yerlerinin yeterli koşullarda iyi olmaması sonucunda tükenmişlik, işlev kaybı, fiziksel ve ruhsal bozulma vb. gibi olumsuz durumların ortaya çıkabileceği belirtilmiştir (Gupta ve ark., 2018). Ruh sağlığının korunması ve iyileştirilmesi, bireysel, sosyal ve yapısal ruh sağlığı belirleyicileriyle birlikte, riskleri azaltan, dayanıklılığı artıran ve ruh sağlığı için destekleyici bir ortam yaratan müdahaleleri öngörür.
Çalışan ruh sağlığı dikkate alındığında, uygun, doğru, yapılandırılmış, organize edilmiş, işbirliğine dayalı ruh sağlığı müdahale yaklaşımları faydalı olabilir. Yoğun çalışma temposu, belirsiz iş beklentileri, net olmayan görev tanımları, iş arkadaşlarından ve yöneticilerden yeterli destek alamamak çalışanların kaygı düzeylerini artırabilir. İş yerinde iletişim eksikliği, yanlış anlaşılmaları ve çalışma ilişkilerinde sorunları beraberinde getirebilir. Ayrıca zorbalık veya ayrımcılık gibi olumsuz davranışlar çalışanların psikolojik sağlık ve güvenliğini olumsuz etkiler.
İş yerinde psikolojik refahı teşvik etmek söz konusu olduğunda, insanların zihinsel sağlıklarını günden güne iyileştirmelerine ve sürdürmelerine yardımcı olacak seçenekler yaratmak, çalışanların gelişmesine yardımcı olmanın anahtarıdır. İşyerlerinde uygulanan ruh sağlığını geliştirici uygulamalar mental iyiliğe katkıda bulunabilir, ruhsal retardasyona bağlı damgalanmayı azaltabilir, bireylerin ruh sağlığının geliştirilmesinde etkili olabilir (Kıcır, 2018). Dünya genelinde iş yerinde ruh sağlığını geliştirmek için; bilgilendirme eğitimleri, farkındalığı arttırmaya yönelik etkinlikler, çalışanların hobilerine yönelik sosyal etkinlikler, fiziksel egzersiz, spor programları, psikososyal rehberlik ve danışmanlık hizmetleri verilmektedir.
İşte hem işveren hem de çalışan olarak ruh sağlığı teşvik etmek için yapabileceğimiz en hayati eylemlerden biri ruh sağlığı hizmetlerine ihtiyaç duyanlar için kaynaklar sunmaktır. Bununla birlikte, çalışanların başa çıkma becerileri, stres yönetimi ve dayanıklılık oluşturma konusunda yardıma ihtiyacı vardır. Klinik hizmetleri erişilebilir kılmak, ruh sağlığı bozukluğu yaşayan çalışanlar için doğru yönlendirmeler yapmak kritik öneme sahiptir. İşyerinde sosyal bağlantıları geliştirmek, iş yerinde sosyal izolasyonu önlemek, psikolojik iyi oluşu destekler. Ruh sağlığı ihtiyaçlarının tamamının toplum temelli erişilebilir, uygun fiyatlı ve kaliteli hizmet ve destek ağı aracılığıyla karşılanabilmesi ve ruh sağlığının fiziksel sağlıkla eşit düzeyde tedavi edilmesini sağlamak için her alanda ruh sağlığı hizmetlerini güçlendirmek oldukça önemlidir.
