Kudüs yaklaşık beş bin (5000) yıllık tarihi ile insanlığın en eski yerleşim alanlarından biridir.
Şehir zaman zaman el değiştirdi. Ancak bu durum şehre ilk yerleşip orada kök salanların Araplar olduğu gerçeğini değiştirmedi…
Beş bin yıllık tarihi boyunca Yahudilerin toplamda şehre hâkimiyetleri Hz. Davut döneminde 40 yıl yıl, Hz. Süleyman döneminde de 33 yıl olmak üzere 73 yıl sürmüştür.
- Kenaniler M.Ö 3000 yılında buraya hicret edip yerleştiler. Kenanilerin kollarından olan Yebuslular da M.Ö 2500 yılında buraya yerleştiler. Kenaniler Arap’tı.
Buraya yerleşen Kenaniler, şehrin ismini de Uru Salim; Salim’in şehri ya da Salim’in ilahının şehri diye isimlendirdiler. Kenaniler dağlarda açtıkları tünellerle nehirlerin tatlı suyunu şehre getirmiş hayatı daim kılmışlardır.
- M.Ö 16. yy’da şehir 200 yıl devam edecek tahakkümüyle Mısır Firavun’unun hükümranlığına girdi.
- M.Ö 1000 yılında Hz. Davut Kudüs’ü hükümranlığına aldı. Şehrin ismini Davud’un şehri diye değiştirdi. Şehre saray inşa eden Davut (a.s) etrafına da surlar inşa etti. Davut (a.s) vefat ettikten sonra oğlu Süleyman (a.s) 33 yıl sürecek hükümranlığı ile şehre sahip olmuştur.
İbraniler şehre Beytul Makdis anlamında Yuruşşalim olarak da isimlendirmişlerdir ki Tevrat’ta bu şekilde 680 defa zikredilmiştir.
- M.Ö 586 yılında Babil Kralı son Yahudi Kralı Sıdkiya b. Yuşa’yı yenilgiye uğratıp şehri teslim aldı. Yahudileri de şehirden çıkarıp sürgüne gönderdi.
- M.Ö 538 yılında Fars Kralı Kurş, Kudüs’ü ele geçirdi. Yahudilerden de dileyenin Kudüs’e dönebileceğini ilan etti.
- M.Ö 333 yılında Yunanlılar Büyük İskender’in komutasında Kudüs’ü ele geçirdiler. Şehre de Beytullah anlamında İliya ismini verdiler.
Büyük İskender’den sonra tahtının varisleri Makedonlar şehre hâkimiyetlerini sürdürdüler. Kral Batlemus döneminde de Filistin’le birlikte şehri M.Ö 323 yılında Mısır’a bağladılar.
- M.Ö 63 yılında Roma Kralı Pombeji Kudüs’e egemen oldu. Şehir bu aşamadan sonra Roma’ya dâhil edildi. Roma hâkimiyeti, M.S 636 yılına kadar devam etti.
- M.Ö 70-66 yılları arasında Yahudi isyanları meydana geldiyse de Roma Kralı Tütus tarafından güç kullanılarak bastırıldı ve Yahudilerin bir kısmı esir edilip şehirden uzaklaştırıldı. Miladi 115 ve 132 yıllarında da Yahudi isyan teşebbüsleri olmuş Kral Hadrian tarafından bastırılmış, şehir yakılıp yıkılmış, Hristiyanların dışında kimseye şehirde yaşam hakkı tanımamıştır. Yahudileri tamamen buradan çıkarıp sürdü, ahitnameye de Yahudiler bu şehirde oturamaz şartını koydu.
- M.S 326 yılında Roma Kralı Konstantin, imparatorluğun başkentini Roma’dan Bizantin’e taşıyıp devletin resmi dinini de Hristiyanlık olarak ilan etti. Aynı yıl Kudüs’te de Kıyamet Kilisesi inşa edildi.
- M.S 614-628 yılları arasında Roma imparatorluğundaki iç çekişmelerden mütevellit kısa süreliğine şehir Farslıların egemenliğine geçti. Ancak kısa süre sonra Müslümanların şehri fethedecekleri zamana kadar Roma’nın hükümranlığına geçti.
- M.S 621 yılında Hz. Muhammed’in Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksa’ya yürütüldüğü İsra ve akabinde Miraç hadisesi gerçekleşti.
- M.S 636 yılında (638 olduğunu da söyleyenler var) Hz. Ömer’in hilafetinde Ebu Ubeyde Amir b. Cerrah komutasındaki İslam orduları Kudüs’ü fethettiler. Şavaşılmaksızın şehri teslim etmek üzere halifeye mektup yazan Patrik Soparnius, cizye vermek şartıyla din hürriyetleri dahil şehirde rahat yaşamak şartıyla şehri halife Ömer’e teslim etti. Ancak şehrin ismi İliya’dan Kudüs’e dönüştürüldü. Bu tarihten sonra Kudüs, 1099 Haçlı işgaline kadar yaklaşık 500 yıl Müslümanların hükümranlığında kaldı. İlim ve irfan şehrine dönüşen Kudüs, Emeviler ve Abbasiler döneminde de büyük ilgiye mazhar oldu.
682-691 yıllarında halife Abdulmelik b. Mervan Kubbetus Sahrayı inşa etti. 709 yılındaysa Mescid-i Aksa yeniden inşa edilerek ibadete açıldı. Abbasilerle Fatimiler ve Karmatiler arasındaki çekişme ve saldırılardan ötürü 1071 yılında Selçukluların egemenliğine giren Kudüs, Selçuklular ile Fatimiler ve Selçukluların saltanat çekişmeleri neticesinde zaafa uğrayan Müslümanlar 1099 yılında Kudüs’ü Haçlılara kaptırdılar. Haçlılar şehre girdiklerinde 70 bin Müslümanı şehit ettiler.
Müslümanların ne kadar kutsal değeri varsa hepsini yakıp yıktılar. Ortodoks Hristiyanların inançlarını hiçe sayıp Katolikliği uyguladılar. Bu durum Ortodoks Hristiyanların tepkisini çekti.
- M.S 1187 yılında Selahaddin Eyyubi Kudüs’ü tekrar fethederek İslam hâkimiyetine aldı. Hiçbir din mensubuna haksızlık yapılmadan herkese iyi davranıldı. Kubbetus Sahra’daki haçı indirdi. Ve şehri yeniden imar edip güzelleştirdi.
- M.S 1244 yılında 11 yıl gibi kısa bir süre Kudüs Müslümanların elinden çıktı. Selahaddin’in ölümünden sonra Sicilya Kralı Frederic şehri işgal etti. Ancak 11 yıl sonra Necmuddin Eyyubi komutasındaki İslam ordusu tekrar şehre hakimiyet sağladı.
- 1244 yılında Kudüs Moğol istilasına maruz kaldı.
Ancak Memlük komutanıSeyfuddin Katz’ın Moğol komutanı Baybars’ı yenmesi neticesinde Filistinle birlikte Kudüs’ü 1259 yılında 1517 yılında Osmanlı şehri oluncaya kadar devam edecek Mısır ve Suriye’de hükümranlık kuran Memlük devletine bağladı.
- 1615-16 yıllarında Mercidabık savaşından sonra 1. Sultan Selim, Filistin’e girip Kudüs’ü Osmanlı şehri yaptı. Kanuni Sultan Süleyman, hilafeti döneminde şehrin surlarını yeniden inşa edip Kubbetus Sahra’yı da imar etti.
- 1831-1840 yılları arasında Muhammed Ali Paşa liderliğindeki Mısır’a bağlanan Kudüs kısa süre sonra tekrar Osmanlı şehri olmuştur. Birinci dünya savaşına kadar da Osmanlı’nın egemenliğinde kaldı. Birinci dünya savaşında Osmanlılar yenilince Filistin’den çıkarıldılar. Böylece Kudüs’ün ve Filistinlilerin yeni çileli günleri başlamış oldu.
- 1917-1948 yılları arasında İngilizlerin hegemonyasında Filistin mandası olarak kalan Kudüs ve çevresi hasseten 1917 Balfor Deklarasyonundan sonra yoğun Yahudi göçüne maruz kaldı. Dünyanın dört bir tarafından Yahudiler buraya göç ettirildiler. 1947 yılında uluslararasılaştırma kapsamında BM’ye devredilen Kudüs, 1948 yılında İngilizlerin Filistin mandasına son verdiklerini ilanından hemen sonra İsrail Siyonist işgal devletinin kurulması ile Batı Kudüs başkent olarak ilan edildi. Bu saatten sonra Kudüs Siyonist İsrail’in işgaline girdi.
1967 yılında Arap-İsrail savaşında yenilen Araplar Kudüs’ün tamamen işgal edilmesini sağladılar. Bu saatten sonra tüm Kudüs Siyonistlerin işgaline maruz kaldı..........
Bu işgal devam ediyor....
