Sivas ve Orta Anadolu Yemek Sanayicileri Derneği (SOYSADER) Başkanı Serdar Dağlar; sektörde yaşadıkları sorunlara ve çözüm önerilerine ilişkin Sultan Şehir’e özel açıklamalarda bulundu. Gıda ürünlerine gelen fahiş zamlar dolayısıyla zor günler geçirdiklerini ifade eden Dağlar; “Ülkemizin ve tüm dünyanın içerisinden geçtiği şu buhranlı günlerinde para kazanmayı bırakın şu anda sadece sektörümüzü, işletmelerimizi ayakta tutmaya çalışıyoruz. Sadece bunun mücadelesini veriyoruz” dedi.
NACİ YILDIZ
Sivas ve Orta Anadolu Yemek Sanayicileri Derneği (SOYSADER) Başkanı Serdar Dağlar; çalışmalarına ve sektörde yaşadıkları sorunlara ilişkin önemli açıklamalarda bulundu.
Geçtiğimiz yıl Ağustos ayında Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu (YESİDEF) Çalıştayı’nın Sivas’ta gerçekleştirildiğini anımsatan Başkan Dağlar; o programda SOYSADER’in açılışını da yaptıklarını ifade etti.
Pandemi döneminde yemek sektörünün temsilcileri olarak zor günler geçirdiklerini dile getiren Dağlar; şu anda ise temel gıda maddelerine gelen fahiş zamlar dolayısıyla sıkıntı yaşadıklarını belirtti.
GIDA SEKTÖRÜNDE 400 BİN KİŞİ ÇALIŞIYOR
Yemek sektörünün Türkiye’nin 3’üncü büyük sektörü olduğunu kaydederek konuşmasına başlayan Başkan Dağlar; “Sektörü iyi tanımlamak lazım. Bizim yemek sektörümüz bugün Türkiye’de 3’üncü büyük sektör. Tekstil ve inşaatın ardından gıda sektörü geliyor. Gıda sektöründe de yemek alanı çok önemli. 400 bin çalışan ve 54 milyar dolar hacme sahip olan bir sektörden bahsediyoruz” dedi.
PANDEMİ DÖNEMİNDE SEKTÖR DARALDI
Koronavirüs döneminde yaşadıkları sıkıntıları anlatan Dağlar; “Bu dönemde çok ciddi sıkıntılar yaşadık. O dönemlerde yaşadığımız sıkıntıların başında ne geliyordu? Okulların kapanması, sektörün daralması, özel sektörün tamamıyla daralması beraberinde çalıştırdığımız personellere işten çıkışlar verilmesine neden oldu. Ücretsiz izinler gibi süreçleri yaşadık, gördük” açıklamasında bulundu.
SEKTÖRÜMÜZDE AYLIK ORTALAMA YÜZDE 10 ZAMMI KESİNLİKLE GÖRÜYORUZ
Dünyada koronavirüs salgınından kurtulamadan bir de gıda krizinin baş gösterdiğini belirten Dağlar; “Gıda krizinin yaşanmasının 2 önemli nedeni vardı. Bunun ilki pandemi döneminde üretim yapılmaması ikincisi de Rusya-Ukrayna savaşı. Bakliyatta, yağda sıkıntılar yaşadık. Tüm dünya yaşadı ama Türkiye’de daha ciddi bir sıkıntı haline geldi. Dünyada bu sıkıntılar yüzde 30 seviyelerinde giderken Türkiye’de yüzde 70-80’lere vurdu. Bugün bizim sektörümüzde aylık ortalama yüzde 10 zammı kesinlikle görüyoruz. Bu ortalamasına vurduğumuz zaman yılda hemen hemen yüzde 90’lara tekabül ediyor. Yıl bazında yüzde 90’lara tekabül eden bir zam fırtınası bizleri çok ciddi sıkıntıya sokuyor. Biz bunu müşterilerimize anlatamıyoruz. Müşterimiz kendisi de aslında aynı şeyleri görüyor. Aynı zamları kendileri de yaşıyor. Bizden fiyat artışı olarak geçiş gördükleri zaman buna hemen tepki koyuluyor. Oysaki biz zaten maliyetlerle boğuşuyoruz, maliyetlerin altından çıkmaya çalışıyoruz. Bazı firmalarımız maliyeti biraz düşürebilmek için çeşit azaltmaya gitmeye başladılar. Vatandaş önceden 4-5 çeşit yemek istiyordu ise önceden şimdi 3 çeşide düşürmeye başladı. ‘Bize sadece 2 çeşit gönderin diyen’ firmalarımız var. Bu da bizim sektörümüzü daraltmaya başladı. Birçok arkadaşımız inanın iş yerini kapatma noktasına geldi. Bu arkadaşlarımız yanlarında ciddi manada personel istihdam eden ve katma değer sağlayan arkadaşlarımız ama mecburiyetten dolayı personelden kısmaya çalışıyor. Şu an gelinen noktada bizler enflasyonla büyük mücadeleler vermeye çalışırken bunu da müşterilerimize anlatamaz duruma geldik. Son 2 aydır duyuyoruz ve maalesef üzülerek söylüyorum sektörün içinde çok ciddi sıkıntılara giren, batan arkadaşlarımız var” dedi.
LOKANTA RUHSATI İLE BÜYÜK FİRMALARA YEMEK HİZMETİ VEREN İŞLETMELERE TEPKİ
Gıda üretim belgesi, kalite sistem belgeleri ve bünyelerinde çalıştırdıkları gıda mühendisleri ile kanuni tüm şartları yerine getirdiklerini ifade eden Dağlar; bir yandan enflasyonla mücadele ederken diğer yandan da lokanta ruhsatı alarak büyük firmalara yemek hizmeti vermeye çalışan “merdiven altı” işletmelerle mücadele ettiklerini kaydetti.
BİR YANDAN MALİYETLERLE BİR YANDAN DA HAKSIZ REKABET İLE UĞRAŞIYORUZ
SOYSADER Başkanı Dağlar; şu ifadelere yer verdi:
“Biz Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı firmalarız. Yemek fabrikalarını denetleme yetkisi tamamen Tarım Bakanlığına ait. Biz enflasyonla mücadele ederken bir de dönüyoruz arkadaşlarımızın daha çok ‘merdiven altı’ diye tabir ettiği firmalarla benimse aslında ‘merdiven altı firma yoktur, merdiven altı müşteri vardır’ diye söylediğim küçük işletmelerle mücadele veriyoruz. Biz gıda üretim belgesi alan firmalarız; biz bu ruhsatı alabilmek için ve kalite sistem belgelerine sahip olabilmek için ciddi manada para harcıyoruz. Hijyen şartlarını sağlıyoruz. Gıda mühendisleri alıyoruz. Tüzükte belirtilen tüm şartları yerine getirdikten sonra yemek hizmeti vermeye başlıyoruz. Fakat bu arkadaşlar gidiyorlar bizim sadece bir bulaşıkhanemizin metrekaresi kadar bir yer kiralıyorlar. Gidiyorlar belediyeden lokanta ruhsatı alıyorlar, bu ruhsatı aldıktan sonra bir yer açıyorlar. 2 tane masa-sandalye koyuyorlar. Onların ruhsatı masasına gelen müşteriye hizmet etmek için ama ne yapıyorlar? Personel çalıştıran yerlere yemek veriyorlar. Benim bugün maliyetim 25 lirayken onun maliyeti 13-14 lira. Gelip 16-17 lira fiyat veriyorlar ama gidip bunu denetleyemiyorlar. Sadece lokanta olarak görüyorlar. Oysa bize her türlü yaptırım var fakat Allah korusun bir gıda zehirlenmesiyle karşılaşıldığı anda neyi, kime, nasıl anlatacaklar? Çünkü bunun ciddi yaptırımları var. Kısacası biz bir yandan maliyetlerle uğraşırken bir de maalesef ki haksız rekabet ile uğraşıyoruz. Rekabet yapacaksan benim gibi gıda mühendisini çalıştır, benim koşullarımı oluştur ve rekabet yap ve hizmetini sen de ver. Biz istiyoruz ki bu arkadaşlarımızın tamamı kayıt oldukları alanın dışında hizmet vermesin ama veriyorlar. Sıkıntı zaten burada. Sultan Şehir Gazetesi aracılığıyla kurumsal firmalarımıza sesleniyorum: Lütfen yemek aldığınız yerlerin belgelerini isteyin. Ruhsatlarını isteyin. Çok zor değil; lütfen bir müdürünüzü tayin edin üretim yapılan yeri gitsin kendileri görsünler.”
GENEL GİDERLERİ DÜŞÜREREK AYAKTA KALMAYA ÇALIŞIYORLAR
SOYSADER üyesi yemek firmalarının ayakta kalmaya çalışırken kesinlikle malzemeden kısma veya kalitesiz ürün kullanma yolunu seçmediğine dikkat çeken Başkan Dağlar; “Hiçbir arkadaşımız maliyet çalışmalarını yemeğin içindeki bazı ürünleri kısarak yapmıyor. Bunu özellikle belirtmek istiyorum. Genel giderini düşürerek ayakta kalmaya çalışıyor. Örneğin birleştirerek gönderiyor, 2 rut çıkarıyorsa tek ruta düşürüyor, yakıttan tasarruf etmeye çalışıyor. Enerji maliyetleri almış başını gitmiş. Normalde bizim arkadaşlarımıza ayda 6-7 bin lira gelen doğal gaz faturası şu anda 17-18 bin lira geliyor. Bir arkadaşımızın doğal gaz faturası dükkan kirasından fazla geldi. Elektrik faturası o kadar değil ama onda da yüzde 80-90’lara varan bir artış söz konusu. Bunlarla ilgili arkadaşlarımız daha çok genel giderlerini düşürmeye çalışarak, sarf giderlerini düşürmeye çalışarak rekabet etmeye çalışıyor” diye konuştu.
YARIN NE OLACAĞINI BİLEMİYORUZ
Firmalarla yaptıkları yemek sözleşmelerini gıda ürünlerine gelen zamlar dolayısıyla önce 1 yıldan 6 aya şimdi ise 3 aya düşürdüklerini belirten Dağlar; “Bunu aylık duruma düşürecek noktaya kadar geldik. Yarın ne olacağını bilemiyoruz. Bardak suları eskiden 4-5 aylık vadelerle kamyon kamyon alırdık. Bugün 45 gün vadenin üzerine suyu dahi alamıyoruz. Artık kimse çek kabul etmiyor. ‘Nakit paramı gönder, ürününü göndereyim’ diyor. Bunlar yeni başladığımız tedarikçilerimiz de değil; yıllardır çalıştığımız tedarikçiler” diye konuştu.
SEKTÖRÜMÜZÜ 65. KOMİTEDE TEMSİL EDİYORUZ
Sektör olarak yaşadıkları sorunları sivil toplum kuruluşları ile paylaştıklarını dile getiren Dağlar; “Ben Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nde (TOBB) 65. Komitedeyim. Bu sektörü temsilen 65. Komitedeyiz. Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu (YESİDEF) bunu başardı. Biz 65. Komiteyi kurduk. TOBB ile bu çalışmalar yapıldı. Odalarımız, derneklerimiz bizlerin dertlerine, sıkıntılarına artık kulak kabartmaya başladılar. Bizleri dikkate almaya başladılar. Dikkate almak durumundalar da. 400 bin çalışanı olan bir sektörden bahsediyoruz. Her gün milyonlarca insanın karnını doyuran bir sektörden bahsediyoruz. Odalar da bizi dinliyorlar. Değerli Başkanımız Hüseyin Bozdağ kendisi de Sivaslıdır. Onun üstün çabalarıyla TOBB’da bu komite kuruldu ve bizim komitedeki arkadaşlarımızla birlikte yapmış olduğumuz çalışmalar neticesinde devlet ihaleleriyle iş yapan firmalarımız için fiyat farkı çalışması yaptık. Ben de buna dahilim. Karınca kararınca gönül almaca diyelim. Ülkemizin ve tüm dünyanın içerisinden geçtiği şu buhranlı günlerinde para kazanmayı bırakın şu anda sadece sektörümüzü, işletmelerimizi ayakta tutmaya çalışıyoruz. Sadece bunun mücadelesini veriyoruz. Bir kurumdan zarar ediyoruz, diğer kurumdan elde ettiğimiz kar ile orayı kapatıyoruz. Bu şekilde sektörü ayakta tutmaya çalışıyoruz. Fiyat farkı çalışması yapıldı. Sivas Ticaret ve Sanayi Odası (STSO) Başkanımız Mustafa Eken’e bu noktadaki desteklerinden ötürü teşekkür ediyorum” şeklinde konuştu.
MÜCADELE VERDİĞİMİZ İÇİN UMUTLUYUZ
SOYSADER Başkanı Dağlar; “Biz sektör olarak çok dertliyiz. Tüm meslektaşlarıma kolaylıklar diliyorum. Diğer taraftan baktığımızda kurumlarımızın, firmalarımızın ayırt edici özellikleri olsun. Bu koşulları inşallah el birliği ile atlatacağız. Bizler de meslektaşlarımızla çözüm bulma noktasında çalışıyoruz. İnşallah en kısa zamanda savaşlar biter. İnsanların refah, huzur içerisinde mutlu yaşadığı gelecekler bekliyoruz. Yaşadığımız için, mücadele verdiğimiz için umutluyuz. İnşallah gelecek hepimizin olacak” dedi.
Kendisinin aynı zamanda bir çiftçi olduğunu söyleyen Dağlar; gıda sektörünün stratejik bir alan olduğunu ifade etti.
GIDA İHRACATININ DURDURULMASI LAZIM
Yemek sektöründe yaşanan artışların inmesi için çiftçilere verilen desteklerin artırılması gerektiğini belirten Dağlar; “Ben geçen yıl bin dönüm yer ektim. Bu yeri ekerken dekara yaklaşık 25 kilogram taban gübresi attım. 15 kilogram da yüzeyine gübre attım. Biz şükreden insanlarız. Çalıştık, çabaladık ürünümüz aldık; kazandık. Geçen yıl tohumu alıp da tarlaya atarken kilosunu 2 lira 65 kuruştan aldım. Gübrenin tonunu 2 bin 700 liradan aldım. Bu yıl buğday olarak 450 dönüm yer ekebildim. 11 kilo tabana gübre atabildim, 10 kilo da yüzeye gübre atabildim. Bugün gübrenin tonu 13 bin lira. Bu rekoltenin düşmesi demek. Dekara 300-400 kilo aldığınız buğdayın 150 kiloya düşmesi demek. Bu da bugün 11-12 lira olan makarnanın kilosunun 22-23 lira olması demek. 2-3 lira olan ekmeğin 7-8 lira olması demek. Çoğu çiftçilerimiz maalesef ekmekten bile vazgeçti. Devletimiz destek veriyor ama yeterli olmuyor. Gıda ihracatının durdurulması lazım. Kesinlikle tarım üzerindeki kotalar kalkmalı. Çiftçilere verilen destek artırılmalı. Çiftçilerin üretime teşvik edilmesi lazım. Arazilerimizin boş kalmaması lazım. Hazine arazilerimizin bir an evvel tarıma dönüştürülmesi şart. Tarım Bakanından herkes umutlu. İnşallah gerçekten bu işi yapan insanlara da destek verilir. Hiç köyde olmayıp destek alan insanlar var. Devletin verdiği gübre desteğini başka yerlerde kullananlar var. Bunlar denetlenmeli ve iyi ile doğru ayırılmalı. Allah devletimize zeval vermesin” diyerek konuşmasını sonlandırdı.
