İman, insanı insan eden, Yaradan’a muhatap kılan, Kur’an’a has talebe eyleyen, kurtuluşa giden yolun kapılarını açan, onu cehennemden kurtaran, Kur’an’ın üzerinde durduğu dört ana konudan ilkidir.
Mekke döneminin yaklaşık on bir yılının imani hakikatleri anlatan ayetlerle dolu olması, imanın kıymetini anlamada ve anlatmada yeterlidir.
Zaman gösterdi ki imanı sağlam olanın, imanı canlı olanın, imanın temelini sağlam atanın insanlığı canlıdır, kulluğu ayaktadır, ahlakı güzeldir, hayatı da ölümü de anlamlıdır. Bunun aksine imanı alaca olanın insanlığı sıkıntılıdır, kulluğu alacadır, ahlakı problemlidir.
İnanmak ne büyük bir eylem, imanın hakkını vermek ne büyük fazilettir. İmanı dert edinmek, imanlı kalmak için dertlenmek ne güzel bir haslettir.
İşin başında bir kez inandım demek yeterli değildir. Unutulmamalı ki zamanla iman da eskiyebilir. Eğer inandım diyen insan, ibadetlere karşı tembellik yapıyorsa, hak ve hakikati gözetmiyorsa, adaleti baş tacı yapmıyorsa, zalime karşı durmuyorsa, mazlumun yanında olmuyorsa, haram ve helale dikkat etmiyorsa, insanlara zulmediyorsa, insanların haklarını gasp ediyorsa, insanları ötekileştiriyorsa, sadece kendini düşünüyorsa, kibrin kapılmışsa, şerre anahtar, hayra kilit olmuşsa çok net bir şekilde diyebiliriz ki bu kişinin imanı eskimiştir, bu kişinin imanı onu ayağa kaldıramamaktadır, onu kendine getirecek güçte değildir. Böyle bir durumda yapılacak olan imanı gözden geçirmektir, yeniden inanmaktır, yeniden Allah (cc) demektir. Nisa suresindeki ''Ey iman edenler! Allah’a, Peygamberine, Peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin.'' ayetini tekrar tekrar düşünerek gözden geçirmektir.
Bu ayetin tefsiri niteliğinde Akşemseddin Hazretleri ile Fatih Sultan Mehmet Han arasında geçen şu diyalog bizim içinde müthiş bir ders niteliğindedir.
Şöyle ki:
Fatih Sultan Mehmet, bir gün Kur'an okurken şu ayetin manasına takılır:
''Ey iman edenler! Allah’a, Peygamberine, Peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin.'' (Nisa,136)
Fatih Sultan Mehmet:
“Âyet, zaten iman edenlere sesleniyor. Ardından tekrar imanı emretmesi acaba neden?”diye düşünür.
Alimlerle sohbeti esnasında konuyu kendileriyle paylaşır. “Ne düşünüyorsunuz?" diye sorar.
Âlimlerin arasından Akşemseddin, “Sultanım,” der. “Dışardan gelen seslere kulak verin, cevabınızı alın.”
Dışarıdan o sırada mehteranın kös sesleri geliyor.
Fatih, “Efendim, biraz açar mısınız?” der.
Bunun üzerine Akşemseddin şöyle izahta bulunur:
“Sultanım, mehteranın davullarından ‘düm, düm’ sesleri geliyor. ‘Düm’ kelimesi sizin de bildiğiniz gibi Arapça’da ‘devam et’ anlamına geliyor. Âyetin de mânâsı bu olsa gerektir. Bu âyet, ‘Ey iman edenler! Allah’a, Peygambere, Kitaba olan imanınızda her daim devam edin!’ mesajı vermektedir.” Bu izah ile konu aydınlığa kavuşmuştur.
Hiçbir zaman unutulmamalı ki: insanın elbisesi eskidiği gibi, imanı da eskiyebilir. Elbise gibi, imanı da yenilemek gerekir.
Bununla beraber, âyetin yorumunda şöyle bir incelik de söz konusudur:
“Ey iman edenler! İmanınızı kontrol ediniz.
‘Allah’a inandım’ diyor, ama O’na itaat etmiyorsanız,
‘Peygambere inandım’ diyor, ama onun yolundan gitmiyorsanız,
‘Kitaba inandım’ diyor, ama Kitaba göre yaşamıyorsanız, gelin imanınızı kontrol edin.
Belki tam inanmadınız, inandığınızı sandınız.
Zira Allah’a iman, O’na itaati gerektirir. Peygambere iman, O’nu rehber kabul etmeyi icap ettirir.
Kitaba iman, Kitaba göre bir hayatı netice vermelidir!
Şimdi isterseniz bizde hep beraber dönüp kendimizi bir gözden geçirelim mi? İmanımız canlı mı yoksa yenilenme ihtiyacı hissediyor mu?
İnandım dediğimiz halde Allah’a (cc) itaat etmiyorsak, Hz. Muhammed’in (sav) yolundan gitmiyorsak, ahlakı ile ahlaklanmıyorsak, Kur’an’dan beslenmiyorsak, nuruyla nurlanmıyorsak, yanlışlarımızı Kur’an ile düzeltmiyorsak, Kur’an’ı açıp hidayet iklimine dalmıyorsak eğer o zaman bizimde imanımızı yenileme zamanımız gelmiştir.
Allah (cc) bizleri imanın hakikatine erdirsin. 5. 7. 2021
